Xenopons belangrijkste ontdekking was: "Alleen met een wendbaar paard kan men ten strijde trekken en vechten’’. Omdat de ruiter van de Griekse cavalerie hun beide handen vol hadden aan zwaard en schild, moeste hun paarden bliksemsnel op de kleinste commando’s reageren. Alleen als het paard gehoorzaam, buigzaam en snel was, kon de ruiter levend uit de strijd komen. Daarom moest het paard gecompliceerde manoeuvres beheersen.

Zijn boeken richten zich voornamelijk op het beheersen van het paard in gevechten te paard. Een typische strijdmanoeuvre was een snelle schwungvolle galop waaruit het paard plotseling op de achterhand werd gezet en 180 graden gedraaid werd. Xenophon raadde bij elk paard gymnastiek aan in de vorm van zijgangen en pirouettes. In deze tijd waren deze oefeningen nog niet zo gedifferentieerd als nu (schouderbinnenwaarts, travers, renvers enz). Het paard werd zijwaarts op een volte gereden om het buigzaam te maken. Alle paarden moesten bij hem met de achterhand ver onder het lichaam gaan, om zijn gepanserde ruiter naar de tegenstander te voeren.

Xenophon vond dat de strijdkrachten met hengsten moesten rijden, omdat hij dacht dat deze paarden veel moediger waren en beter geschikt waren voor de pirouetten, het springen, draaien en zijwaarts bewegen.

Hij was de eerste die de eis stelde het paard veelvuldig te belonen: ’’Verlies in de omgang met paarden nooit uw zelfbeheersing. Wat onder dwang bereikt wordt, wordt zonder verstand bereikt en is net zo lelijk als het met de zweep slaan en met de sporen porren van een danser’’.

Hij stelde: ‘’Degene die het verstaan met paarden om te gaan, zien er prachtig uit’’.

Xenophon vond het ook nodig om eerst een paard te begrijpen in de natuurlijke geschiktheid en het temperament, zodat brute kracht in de mond van het paard niet nodig is. Xenophon was ook de eerste die het paard als partner zag en niet als slaaf gebruikte.Hij hechtte veel waarde aan het gymnastiseren van het paard zodat een gezond paard behouden kon worden, zowel fysiek als psychisch.